Veelgestelde vragen

Actuele examenprogramma’s dragen bij aan een goede doorstroom naar het vervolgonderwijs en tussen schoolsoorten en leerwegen. Ook bereiden ze leerlingen beter voor op hun plek in de maatschappij. In opdracht van het ministerie van OCW en samen met het onderwijsveld gaat SLO daarom met de actualisatie aan de slag. Voor de moderne vreemde talen staan de maatschappelijke en curriculaire vraagstukken beschreven in de startnotitie.

De examenprogramma’s van alle moderne vreemde talen waar leerlingen eindexamen in kunnen doen worden geactualiseerd, namelijk Arabisch, Chinees, Duits, Engels, Frans, Italiaans, Russisch, Turks en Spaans. Er komen nieuwe examenprogramma’s voor alle schoolsoorten (vmbo, havo, vwo) en alle leerwegen (bb, kb, gl/ tl) waar de taal nu ook wordt aangeboden. Voor Chinees zal aanvullend aan het examenprogramma vwo ook een conceptexamenprogramma havo worden ontwikkeld.

Omdat de examenprogramma’s voor alle schoolsoorten en leerwegen tegelijkertijd worden geactualiseerd, kunnen de examenprogramma’s goed op elkaar worden afgestemd. Dit kan bijdragen aan een betere doorstroom.

Een vakvernieuwingscommissie, bestaande uit leraren, vakexperts en curriculumexperts, werkt onder begeleiding van een procesregisseur aan de actualisatie van de examenprogramma’s moderne vreemde talen. Bekijk welke leraren en experts in de vakvernieuwingscommissie moderne vreemde talen zitten. Naast elke vakvernieuwingscommissie is een advieskring ingericht. De advieskring geeft feedback op de concepttussenproducten. Bekijk de advieskring moderne vreemde talen.

De advieskring geeft feedback en reflecteert op de (tussen-)producten. De advieskring bestaat uit:

• Vertegenwoordigers van organisaties, instellingen en netwerken relevant voor het vak. Zij reflecteren op vaste momenten op tussenproducten en halen feedback op in hun achterban. Dit zijn bijvoorbeeld vakverenigingen, lerarenopleidingen, vervolgopleidingen en maatschappelijke organisaties.
• Experts met toetsexpertise van het College voor Toetsen en Examens en Stichting Cito vanuit hun specifieke en wettelijke taak in de keten. Zij geven advies over de toetsbaarheid van de inhouden en eventuele toetsvormen binnen het conceptexamenprogramma.

Daarnaast raadplegen de vakvernieuwingscommissies experts op persoonlijke titel. Per vak zijn een aantal experts hier vooraf voor gevraagd en gedurende het vernieuwingstraject kunnen de commissies aanvullend ook andere experts bevragen. Bekijk wie er in de advieskring moderne vreemde talen zitten.

In de werkopdracht van het ministerie van OCW staan de inhoudelijke uitgangspunten en kwaliteitscriteria beschreven. SLO heeft deze werkopdracht vertaald in concrete werkinstructies en een startnotitie, waarin onder andere een probleemanalyse en relevante ontwikkelingen staan beschreven. De vakvernieuwingscommissie werkt op basis van deze documenten en in samenwerking met de advieskring aan de volgende tussenproducten:

• Karakteristiek
• Raamwerk van concepteindtermen
• Uitwerking selecties van concepteindtermen
• Uitwerking volledige set concepteindtermen en verdeling centraal examen / schoolexamen (voor de vakken met een centraal examen)
• Conceptexamenprogramma’s en een toelichtingsdocument met verantwoording van keuzes

Na oplevering van de conceptexamenprogramma’s worden de programma's met het veld beproefd en op basis van de inzichten daaruit worden waar nodig bijgesteld.

Anders dan nu het geval is, krijgen Arabisch, Chinees, Duits, Engels, Frans, Italiaans, Russisch, Turks en Spaans elk een eigen examenprogramma, zodat de eigenheid van de taal en cultuur duidelijk zichtbaar worden. Tegelijkertijd is het uitgangspunt om de inhouden van de examenprogramma’s goed op elkaar af te stemmen en inhoudelijke samenhang aan te brengen waar dat passend is. Zo zet de vakvernieuwingscommissie zich ervoor in dat elk examenprogramma zoveel mogelijk dezelfde domeinen bevat. Daarnaast zal voor alle taalvaardigheden het beheersingsniveau worden uitgedrukt in een ERK-niveau. Op die manier wordt de samenhang tussen de verschillende talen expliciet gemaakt.

Het ERK zal zichtbaar zijn in de eindtermen van de conceptexamenprogramma’s. De eindtermen van de taalvaardigheden zullen een beheersingscomponent bevatten. Dit betekent dat wordt vastgelegd welk ERK-beheersingsniveau een leerling in een bepaalde taal moet kunnen aantonen, bijvoorbeeld als het gaat om schrijven of luisteren. Op deze manier is het voor leerlingen en hun ouders, leraren en vervolgonderwijs, zowel nationaal als internationaal helder aan welke taalvaardigheidseisen je moet voldoen als je examen doet in een bepaalde taal. De ERK-niveaus kunnen verschillen per taal, per taalvaardigheid en per schoolsoort. Lees meer over de formalisatie en plek van het ERK in de geactualiseerde examenprogramma's in de Verkenning van het ERK.

Voor havo en vwo bestaat de mogelijkheid om Arabisch, Chinees, Italiaans, Russisch, Spaans en Turks pas te starten in de bovenbouw van het vo en af te sluiten met alleen een schoolexamen. Deze mogelijkheid blijft bestaan. Voor deze variant zullen dus aparte conceptexamenprogramma’s worden ontwikkeld. De beheersingsdoelen van de examenprogramma's van deze variant liggen lager dan van de variant die al in de onderbouw wordt aangeboden.

In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs zijn digitale geletterdheid en burgerschap geen bestaande vakken. Daarom worden burgerschap en digitale geletterdheid in eerste instantie ondergebracht bij de verschillende vakgebieden. De vakvernieuwingscommissie heeft hier gerichte werkinstructies voor gekregen, zodat het totaal dekkend is voor de inhouden van deze nieuwe leergebieden. Zij maken daarbij onder andere gebruik van de Startnotitie digitale geletterdheid en de Startnotitie burgerschap. De curriculumexperts burgerschap en digitale geletterdheid geven gedurende het traject input en feedback.

Onderdeel van het actualiseren van de examenprogramma’s is dat er ook een voorstel wordt geformuleerd over het verdelen van de inhouden over school- en centraal examen (SE en CE). In de werkopdracht van OCW staat hierover dat de vakvernieuwingscommissie concepteindtermen oplevert, inclusief een voorstel met een evenwichtige verdeling van deze eindtermen over CE en SE. De vakvernieuwingscommissie mag daarnaast adviseren over passende toetsvormen bij de voorgestelde inhouden. Het CvTE is, in samenwerking met Stichting Cito, verantwoordelijk voor het ontwikkelen van syllabi en centrale examens.

De vakvernieuwingscommissie werkt samen met een advieskring, die onder andere bestaat uit vakverenigingen, wetenschappers, lerarenopleidingen en andere relevante netwerken passend bij het betreffende vak. Daarnaast kunnen vakexperts op persoonlijke titel worden geraadpleegd. Uiteraard worden ook leerlingen betrokken bij het actualisatieproces. SLO organiseert samen met het LAKS leerlingpanels, waarbij leerlingen reflecteren op de (tussentijdse) plannen en producten van de vakvernieuwingscommissies.

Vakverenigingen hebben een actieve rol bij de actualisatie van examenprogramma’s. Levende Talen heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het proces van werving en selectie van leden van de vakvernieuwingscommissies, als onderdeel van de advieskring en later bij de toetsing van de conceptexamenprogramma’s. Omdat er een groot beroep wordt gedaan op de inzet van vakverenigingen stelt het ministerie van OCW een subsidie beschikbaar om dit te kunnen organiseren.

Om de kwaliteit van de (tussen)producten en het proces te waarborgen is een intern systeem van kwaliteitszorg ingericht. Dit systeem bestaat uit:

• Het monitorteam van SLO houdt zicht op zowel de inhoud van de (tussen)producten als het proces. Het monitorteam verzamelt gedurende het ontwikkelproces informatie en voert daar analyses op uit, op basis van de kwaliteitscriteria uit de werkopdracht..
• De expertpoule van SLO werkt samen met het monitorteam bij het uitvoeren van de inhoudelijke analyses en bekijkt of vakoverstijgende elementen goed gewaarborgd zijn in de conceptuitwerkingen. Het gaat in elk geval om geletterdheid, gecijferdheid, LOB, burgerschap en digitale geletterdheid.